Οι ανεμόμυλοι τη Χώρας
Κτισμένοι στα ανατολικά τής Ιεράς Μονής Πάτμου, στην κορυφή λοφίσκου με θέα προς την θάλασσα, οι τρεις ανεμόμυλοι τής Χώρας έδωσαν το όνομά τους στην γειτονική συνοικία τών Μύλων και από την στιγμή τής αποκατάστασής τους το 2010, αποτελούν ένα επιπλέον κόσμημα τού νησιού, το οποίο βραβεύτηκε από την Europa Nostra.

Οι ανεμόμυλοι (δύο εκ τών οποίων χρονολογούνται στο 1588, και ο τρίτος κτισμένος το 1863) έπεσαν σε αχρηστία στα τέλη τής δεκαετίας 1950, όταν η βιομηχανική αλευροποιΐα αντικατέστησε την παραδοσιακή παραγωγή όπως έγινες σε όλη την Ευρώπη οι μύλοι ερειμώθηκαν.

Τα ερειπωμένα κελύφη, ορατά από την θάλασσα, συγκίνησαν τον Ελβετό ιστιοπλόο και τραπεζίτη, κ. Charles Pictet, ένθερμο φίλο της Πάτμου, ο οποίος τα οραματίστηκε με πανιά να γεμίζουν από τον Αίολο σαν γήινο ιστιοφόρο, αλλά και να συνεισφέρουν τόσο στο τοπίο όσο και στην τοπική κοινωνία, όπως είχαν κάνει επί τέσσερεις συνεχείς αιώνες.

Με πρωτοβουλία και χρηματοδότησή του, καθώς και με συνεισφορές ιδιωτών και του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου, το έργο αποκατάστασής τους ανατέθηκε στην Ελληνίδα τής Διασποράς αρχιτέκτονα Δάφνη Becket και διεκπεραιώθηκε με την συνεργασία ανθρώπων από διαφορετικούς ορίζοντες, αλλά με την ίδια αγάπη και σεβασμό για την παράδοση: από τον ντόπιο καραβομαραγκό έως τον Γάλλο μυλωνά όγδοης γενιάς, και από τον Ελβετό ειδικό ιστιοπλοϊκών πανιών έως τους Ελληνες και Γάλλους μηχανικούς, υπεύθυνους για την επαναλειτουργία τών μηχανισμών τους. Σκοπός όλων ήταν όχι μόνον η αποκατάσταση τού οικοδομικού κελύφους με παραδοσιακά υλικά, δηλαδή τής εμφάνισής τους, αλλά και τής χρηστικής τους αξίας, την «ψυχή» τους, ώστε να είναι δυναμικοί και ζωντανοί οργανισμοί, φιλικοί προς το περιβάλλον.

Σήμερα, ο πρώτος μύλος επαναλειτουργεί ως αλευρόμυλος, με απώτερο σκοπό όχι μόνον να προσφέρει στους επισκέπτες του την εικόνα τής παραδοσιακής τεχνολογίας παραγωγής αλεύρου, αλλά και να συνδράμει στην αναβίωση τών παραδοσιακών επαγγελμάτων τού αλευρά και τού φούρναρη και την παραγωγή προϊόντων πραγματικά αλλοτινών.

Ο δεύτερος ανεμόμυλος, χάρη στην αντικατάσταση τής μυλόπετρας από γεννήτρια και την τοποθέτηση μεταλλικού δοκού κύλισης για την φτερωτή με μηχανικό φρένο, είναι σε θέση να παράγει ηλεκτρισμό από την αιολική ενέργεια. Τέλος, το σχέδιο για τον τρίτο ανεμόμυλο είναι η παραγωγή νερού.

Οι ανεμόμυλοι τής Χώρας εύλογα είναι ένα από τα αξιοθέατα της· είναι, όμως, προπαντός ένα ζωντανό μνημείο, μια γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.